όμοιος

-α, -ο (ΑΜ ὅμοιος, -οία, -ον, Α αττ. τ. ὁμοῑος, -α, -ον, επικ. τ. ὁμοίϊος, αιολ. τ. ὔμοιος, αρκαδικός τ. ὑμοῑος, -α, -ον)

1. αυτός τού οποίου τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως είναι το σχήμα, οι διαστάσεις ή οι ιδιότητες, είναι σχεδόν ίδια με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάποιου άλλου, παρόμοιος, παραπλήσιος, παρεμφερής (α. «όμοιοι χαρακτήρες» β. «ὅμοιόν τινα Θρασυδαίῳ ἀποκτείναντες ᾤοντο Θρασυδαῑον ἀπεκτονέναι», Ξεν.)

2. ταυτόσημος, ίδιος, απαράλλαχτος («ἐν καὶ ὅμοιον», Πλάτ.)

3. ο ίσος ως προς την ισχύ, ισοδύναμος

4. αυτός που ανήκει σε πολλούς μαζί ή αυτός που χαρακτηρίζει όλους, κοινός («όμοια τύχη»)

5. (για αριθ.) αυτός που αποτελεί το γινόμενο δύο ίσων παραγόντων

6. φρ. α) «όμοιος ομοίω αεί πελάζει» — άτομα με κοινά γνωρίσματα από κάθε άποψη, όπως λ.χ., χαρακτήρα, μόρφωση, ενδιαφέροντα, συμφέροντα, κοινωνική θέση, ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση, αναπτύσσουν αρμονικές σχέσεις μεταξύ τους

β) «ανταποδίδω τα όμοια» — εκδικούμαι στον ίδιο βαθμό ή με τον ίδιο τρόπο με κάποιον άλλο

γ) «όμοια σχήματα»

μαθ. σχήματα τα οποία έχουν τον ίδιο αριθμό πλευρών και γωνιών και, ειδικότερα, έχουν τις πλευρές ανάλογες και τις γωνίες ίσες

7. (η αιτ. ουδ. εν. και πληθ. ως επίρρ.) όμοιο(ν) και όμοια και αρχ., ὁμοῑον, ὁμοῑα

α) κατά τον ίδιο τρόπο

β) με παρόμοιο τρόπο, παρομοίως

νεοελλ.

παροιμ. α) «τον όμοιο σου συμπέθερο και τον κάλλιο σου κουμπάρο» — η συναναστροφή με ανώτερους ανθρώπους είναι πάντοτε αναγκαία

β) «ο όμοιος τον όμοιο(ν) (αγαπά) κι η κοπριά τα λάχανα» — οι άνθρωποι κατώτερου ήθους επιδιώκουν και αρέσκονται να συναναστρέφονται ο ένας τον άλλο

(αρχ,)1. (για πράγματα) αυτός πού είναι σύμφωνος με κάτι, που αρμόζει σε κάτι

2. αυτός που ανήκει στην ίδια τάξη ή αυτός που βρίσκεται στην ίδια θέση με κάποιον άλλο, ισότιμος

3. το αρσ. ως ουσ. οἱ ὅμοιοι

(ιδίως στη Σπάρτη) πολίτες οι οποίοι ανήκαν στην τάξη τών ευγενών και είχαν το δικαίωμα να κατέχουν δημόσια αξιώματα

4. ίσος («τὸ ὅμοιον ἀνταποδίδοντες ἐτιμώρεον», Ηρόδ.)

5. φρ. α) «ὡς ἐπὶ τῶν ὁμοίων» — σε όμοιες περιπτώσεις

β) «ἐν τῷ ὁμοίω» — σε όμοια περίπτωση

γ) «ἐκ τοῡ ὁμοίου» ή «ἐκ τῶν ὁμοίων»

i) με όμοιο τρόπο

ii) με ίσους όρους

δ) «ὁμοῑον ἡμῑν ἔσται» — θα μάς είναι αδιάφορο

ε) «ἐν ὁμοίῳ ποιεῑσθαί τι» — το να θεωρεί κανείς κάτι εξίσου έντιμο

στ) «ὅμοιον εἰπεῑν» — κατά προσέγγιση, περίπου.

επίρρ...

ομοίως και όμοια (ΑΜ ὁμοίως)

1. με τον ίδιο τρόπο

2. επίσης, εξίσου

αρχ.

1. όμως («οἱ μὲν δὴ πιεζόμενοι ὁμοίως τὰ ἐπιτασσόμενα ἐπετέλεον», Ηρόδ.)

2. φρ. «ὁμοίως ἔχειν» — το να είναι κανείς όμοιος με κάποιον άλλο.

[ΕΤΥΜΟΛ. < ομο-ιος < ὁμός + κατάλ. -ιος*].